Magnez dla cukrzyka. Ten kluczowy pierwiastek może pomóc w regulacji glikemii i ograniczyć skutki choroby

Magnez to niezbędny składnik mineralny, który wpływa na regulację poziomu cukru we krwi (glikemii), nie da się więc przecenić jego znaczenia w diecie diabetyka.

W cukrzycy t. 2 stężenie glukozy we krwi jest podwyższone, co wynika z insulinooporności. Komórki organizmu stają się wtedy odporne na działanie insuliny – hormonu umożliwiającego im wykorzystanie glukozy i obniżenie jej ilości w krwiobiegu.

Jak wynika z badań osoby z cukrzycą t. 2 i insulinoopornością częściej mają niski poziom magnezu we krwi. Wydalają więcej tego pierwiastka wraz z moczem, co podnosi prawdopodobieństwo powstania niedoboru magnezu.

Co więcej, to zagrożenie w większym stopniu dotyczy tej formy choroby niż cukrzycy typu 1. Uważa się, że wynika to z innego mechanizmu rozwoju choroby. W tym drugim przypadku wynika ona z niszczenia produkujących insulinę komórek trzustki przez układ odpornościowy.

Według zaleceń Biura Suplementów Diety (ODS) należącego do amerykańskich Narodowych Instytutów Zdrowia diabetycy powinny stosować dietę bogatszą w magnez niż osoby zdrowe. W przeprowadzonym w 2020 r. przeglądzie 41 badań wykazano istotny fakt. U ludzi, którzy spożywali najwięcej magnezu w diecie, cukrzyca t. 2 rozwijała się o 22 procent rzadziej niż w grupie, gdzie przyjmowano go najmniej.

Co jednak z pacjentami, którzy już mają cukrzycę typu 2? Co prawda liczba i wielkość badań poświęconych temu zagadnieniu jest niewielka, pozwala wysnuć ważne wnioski dla pacjentów.

Badania nad efektami suplementacji magnezu u diabetyków z cukrzycą typu 2 wykazały, że uzupełnienie jego poziomu może pomóc skuteczniej radzić sobie z chorobą. Chociaż to kilka małych badan z ostatnich lat, ze względu na swoje znaczenie prace te z pewnością będą kontynuowane.

W ramach eksperymentu z 2024 r. czternaście pacjentów z niskim poziomem magnezu we krwi przez 6 tygodni przyjmowało 15 mmol magnezu dziennie (co odpowiada 365 mg). Skutkiem było tylko nieznaczne podniesienie jego stężenia, ale bez poprawy wrażliwości na insulinę u uczestników.

Jednak w innym badaniu, które trwało 3 miesiące, efekty były już zauważalne. Diabetycy w sumie czterdzieści dwie osoby, przyjmowali suplement zapewniający 250 mg magnezu dziennie. W porównaniu z grupą kontrolną, gdzie nie stosowano preparatu, wykazano u nich zmniejszenie insulinooporności i poprawę regulacji glikemii.

Było też badanie opisane w „Journal od Hypertension” z 2021 r., w którym chorzy z nieuregulowaną cukrzycą t. 2 stosowali suplement dostarczający dawkę 400 mg składnika. Pochodził on z cytrynianu magnezu. Odkryto znaczący spadek stężenia hemoglobiny glikowanej we krwi (HbA1c), która powstaje na skutek szkodliwych reakcji z glukozą i odzwierciedla efekty jej nadmiaru w długim terminie.

Choć jak dotąd nie ma dość dowodów, by polecać magnez czy inny suplement diety dla utrzymania prawidłowego poziomu glukozy u diabetyków bez niedoborów pokarmowych, jest on kluczowy dla zdrowia nie tylko w ich przypadku.

Magnez to składnik niezbędny dla zachowania zdrowia, który ponadto:

• reguluje ciśnienie krwi, zmniejszając ryzyko rozwoju chorób serca i udaru,

• chroni przez zwapnieniem tętnic i utratą ich elastyczności,

• wspiera mocny kościec,

• umożliwia rozluźnienie mięśni,

• ułatwia wykorzystanie glukozy przez mózg podczas wysiłku fizycznego i poprawia wydolność,

• pomaga zapobiegać migrenowym bólom głowy,

• zmniejsza nasilenie stresu, depresji i nerwicy lękowej.

Organizm zazwyczaj może łatwiej przyswoić magnez z suplementu diety, jeśli jest dobrze rozpuszczalny w wodzie. Jak podaje ODS, pod tym względem polecany jest zwłaszcza asparaginian, chlorek, cytrynian oraz mleczan.

Niestety, badania dotyczące efektów suplementacji magnezu w cukrzycy nie podają jego źródeł albo nie uwzględniają efektów poszczególnych form. Eksperci z tego biura wymieniają jednak wyniki niewielkich badań dotyczących trzech rodzajów związków.

Prace dotyczyły przyjmowania:

• 300 lub 600 mg dziennie tlenku magnezu – dawki te poprawiały zarówno stężenie tego składnika we krwi, jak i regulację poziomu glukozy we krwi,

• 300 mg dziennie płynnego chlorku magnezu – powodowało powrót poziomu magnezu do normy i obniżenie stężenia cukru we krwi,

• 368 mg dziennie asparaginianu magnezu – nie miało wpływy na regulację glikemii.

Osoby dorosłe potrzebują zwykle 310-420 mg magnezu dziennie, co zależy też jednak od płci i wieku. Jak zawsze w takim przypadku zaleca się przyjmowanie go wraz z dietą. Sięganie po produkty bogate w magnez zapewnia dużo większe korzyści dla zdrowia niż łykanie suplementów diety.

Warto wiedzieć, że oprócz wymienionych wcześniej związków dostępne są też inne formy magnezu w suplementach diety, które mogą mieć różny wpływ na organizm. Oprócz wymienionych należą do nich także glicynian, glukonian, taurynian i treonian czy mniej polecane siarczan i węglan.

Magnez nie spowoduje negatywnych skutków, jeśli pochodzi z produktów spożywczych, jednak w przypadku stosowania suplementów diety z tym składnikiem mineralnym mogą wystąpić działania niepożądane.

Nadmiar magnezu jest usuwany przez nerki wraz z moczem, jednak wysokie dawki z preparatów mogą wywołać skutki uboczne takie, jak:

• biegunka,

• nudności i wymioty,

• zaburzenia żołądkowe i bolesne skurcze.

Za możliwie niebezpieczne uznaje się przyjmowanie dawek przekraczających 300 mg magnezu (w czystej postaci, przy czym jego dawka jest podana na opakowaniu suplementu, który ma zwykle różne formy i zawartość kluczowego pierwiastka.

Jak wynika z doniesień, w największym stopniu rozwolnieniu sprzyjają formy magnezu takie, jak węglan, chlorek, glukonian i tlenek. Sole magnezu wywierają na organizm efekt przeczyszczający – stosowany w tym celu siarczan magnezu nosi nazwę gorzkiej soli albo soli Epsom.

Toksyczny efekt działania magnezu może ujawnić się również w przypadku dużych dawek środków na przeczyszczenie na bazie magnezu oraz zobojętniających kwas żołądkowy (przeciwko nadkwasocie i zgadze), które zapewniają więcej niż 5000 mg dziennie.

Wczesne objawy toksyczności magnezu to m.in.:

• niskie ciśnienie krwi,

• nudności,

• wymioty,

• zaczerwienienie twarzy,

• zatrzymanie moczu,

• objawy depresyjne,

• senność, brak energii i problemy z koncentracją.

Dolegliwości mogą rozwinąć się do postaci, gdy występują trudności w oddychaniu, skrajnie niskie ciśnienie tętnicze i nieregularna akcja serca, co może doprowadzić do zatrzymania jego pracy. Na działanie toksyczne magnezu narażone są zwłaszcza osoby z chorobami nerek, które mniej efektywnie pozbywają się jego nadmiaru z ustroju. Przed rozpoczęciem suplementacji magnezem, zwłaszcza w przypadku problemów zdrowotnych, należy więc skonsultować się z lekarzem.

Źródła:

• Can magnesium help those living with type 2 diabetes? Medical News Today

• Magnesium - Uses, Side Effects, and More WebMD